De moord op pastoor Dergent

Bij de inval van de Duitse troepen in augustus 1914 vielen opvallend veel slachtoffers onder de geestelijken. Het verhaal van pastoor Pieter-Jozef Dergent is daarbij een van de verhalen met een Bierbeekse connectie.

Van 1893 tot 1897 was priester Pieter-Jozef Dergent onderpastoor in Bierbeek. Later werd hij pastoor in Gelrode (bij Aarschot), waar hij bij het uitvoeren van zijn herderlijke taken slachtoffer werd van de Duitse oorlogsterreur.

Pieter-Jozef Dergent werd in 1870 geboren in Geel en tot priester gewijd in Mechelen in 1893. Hij werd onderpastoor in Bierbeek (1893-1897), in Retie (1897-1906) en in Lichtaart (1906-1913). Op 13 november 1913 werd hij op 43-jarige leeftijd pastoor benoemd in Gelrode bij Aarschot.

Pastoor Dergent bleef trouw bij zijn parochianen toen de oorlog uitbrak. Op 26 augustus 1914 vervoerde hij drie gewonden uit Gelrode naar Aarschot. Bij zijn terugkeer werd hij in de Peterseliestraat in Aarschot aangehouden door Duitse soldaten en opgesloten in het stadhuis. Daags nadien werd hij, van 17 tot 19 uur, bij de torenmuur in Aarschot op mensonwaardige wijze bespot en mishandeld door dronken Duitse soldaten. Nadat men hem gevraagd had zijn geloof af te zweren, werd hij om 19.10 u in de hoek van het Blijkershuis met drie revolverschoten gedood.

's Anderendaags werd zijn stoffelijk overschot in de Demer geworpen, waaruit het pas op 2 september 1914 kon opgevist worden. Hij werd voorlopig achter de Demerdijk begraven en op 14 november 1914 op het kerkhof van Gelrode bijgezet. Ondanks de dreigende atmosfeer waren honderden dorpelingen bij zijn begrafenis aanwezig.

In 1920 kreeg hij op het kerkhof van Gelrode een grafmonument en in 1989 werd een levensgroot bronzen standbeeld onthuld in de naar hem vernoemde straat in Gelrode.

Pastoor Pieter-Jozef Dergent werd door zijn dorpsgenoten in Gelrode, maar ook in Bierbeek, op handen gedragen. Men startte in 1960 de procedure op om hem zalig te laten verklaren. “Hij was groot in het buitengewone, maar ook in het kleine en alledaagse.” – schrijft men in het boek 'De Sint-Hilariuskerk van Bierbeek' (1990, blz. 202).

Ook elders waren er verhalen van mishandelingen en zelfs lynchpartijen. In ons boek beschrijft de dienstdoende pastoor van Lovenjoel hoe hij regelmatig bespot werd en als gijzelaar mishandeld. In Bovenlo werd pastoor Lombaerts samen met 6 mannen als gijzelaar weggevoerd op 26 augustus 1914. In Blauwput werden ze beschoten door Duitse soldaten vanaf het station van Leuven. Pastoor Lombaerts werd met een koord om de hals vastgebonden aan een kanonaffuit en zo verder getrokken tot aan de spoorwegbrug. Meer dood dan levend werd hij afgemaakt met geweerkolfslagen. Zijn stoffelijke resten bleven nog 3 dagen liggen alvorens men hem durfde te begraven...

Meer lezen
  • Sint-Hilariusparochie (red. Vanderwegen C.), De Sint-Hilariuskerk van Bierbeek, uitg. Sint-Hilariusparochie 1990. (in onze bibliotheek)
  • Cruysberghs, Mgr., Pastoor Pieter-Jozef Dergent – een priester-martelaar, eigen uitgave 1949.
  • www.aarschot.be.

Liebrecht Salen voor de Werkgroep Oorlog&Vrede Bierbeek